‘Ik ben kleurenblind, ik maak geen onderscheid tussen verschillende huidskleuren.’ Klinkt goed en aardig? Toch werkt dit niet als je racisme-vrij wil leven. Of je kinderen anti-racistisch wil opvoeden. En dit is waarom.
In de hele samenleving heerst ongemak rondom huidskleur. Niemand wil een racist zijn, en de meeste mensen zijn dat ook niet. Maar geen racist zijn is iets anders dan ‘geen rol hebben in racisme’. Racisme zit verscholen in de samenleving op plekken die we lang niet altijd zien.
Kleurenblind als teken van neutraliteit
Wat veel mensen elegant proberen op te lossen door gewoon helemaal geen kleur meer te zien. Kleurenblind zijn als manier om te zeggen: ‘welke kleur je ook bent, ik vind het prima’. Je kiest voor een neutrale blik. Hoop je. Want daarin ligt de oplossing nu net niet. Zoals pedagoog Jillian Emanuels aangeeft: ‘Iedereen heeft een kleur, en die kleur mag gezien worden. Het wordt pas een probleem wanneer je aannames doet op grond van kleur.’
Racisme is een probleem van witte mensen waar zwarte mensen last van hebben
Noodzaak tot actief anti-racisme
Neutraal zijn en niets zeggen betekent in feite: racisme laten voortbestaan. Een voorbeeld. Zie je op straat een vechtpartij en laat je het gebeuren omdat jij er niets mee te maken hebt? Dan draag je in wezen bij aan het geweld, want je doet er niets tegen. Afhankelijk van de situatie kun je iemand aanspreken, mensen uit elkaar halen of de politie bellen. Maar goed burgerschap vraagt hoe dan ook om actie, want een veilige samenleving maken we samen. Met racisme is het precies zo. Racisme is niet een probleem van zwarte mensen. Het is hoofdzakelijk een probleem van witte mensen waar zwarte mensen enorm veel last van hebben. En dat schaadt ons allemaal.
Actie dus
Waar te beginnen, als je wil bijdragen om racisme uit te bannen? Allereerst kunnen we stoppen met kleurenblind te zijn. Want dat zijn we niet. We zien kleur. En het is tijd om naar elkaar te kijken als complete mensen, inclusief onze kleuren. We hebben wel te maken met een berg stiekeme vooroordelen op basis van kleur waar we vanaf moeten. Dat zijn niet alleen de negatieve aannames (‘hij is vast lui, want…’), maar ook zogenaamd positieve. Net zoals niet alle homo’s kappers zijn, zijn niet alle donkere mensen dansers, rappers of hardlopers.
Simpelweg alle aannames zijn stigmatiserend en gaan voorbij aan de echte mens. Om echte mensen te leren kennen, zullen we vragen moeten stellen. Hoe zie jij het? Hoe is dit voor jou? Wat vind jij belangrijk?
The danger of a single story
We hebben verhalen nodig. Zo veel mogelijk. Want, zoals de fantastische Chimamanda Ngozi Adichie in haar TedTalk aangeeft, hebben we meerdere beelden nodig. Hoor je maar één verhaal, dan kun je ook maar één verhaal vertellen. En in een enkel verhaal kunnen we ons nooit allemaal herkennen.
Deze leestips wil je!
Om voor te lezen:
Julian is een zeemeermin
Waar is mijn noedelsoep?
Bij mij thuis
Allemaal anders
Voor je eigen verdieping:
How to be an antiracist
Jij hebt ons niet ontdekt, wij waren hier altijd al